Quân dân Hà Nam chia lửa với chiến trường Điện Biên

 

Chiều 7/5/1954, lá cờ “Quyết chiến - Quyết thắng" của Quân đội Nhân dân Việt Nam tung bay trên nóc hầm tướng De Castries đánh dấu chiến dịch lịch sử Điện Biên Phủ toàn thắng. Ảnh: Tư liệu TTXVN

Mùa xuân 1951, Đại đoàn quân chủ lực 320 (Đại đoàn Đồng Bằng) được thành lập theo chủ trương của Trung ương, Liên khu uỷ và Bộ Tư lệnh Liên khu Ba. Đây là tin vui lớn động viên, khích lệ tinh thần, đồng thời mở ra cơ hội để quân dân Hà Nam và quân dân các tỉnh vùng đồng bằng sông Hồng đẩy mạnh xây dựng, phát triển lực lượng vũ trang (LLVT) địa phương, phối hợp phát triển mạnh chiến tranh du kích, tiêu hao sinh lực địch. 

Theo đó, tháng 4/1953, quân dân Hà Nam chủ động phối hợp với các đơn vị bộ đội chủ lực của Trung đoàn 46, Trung đoàn 48 (Đại đoàn Đồng Bằng) liên tục đẩy mạnh hoạt động kháng chiến, giành thế chủ động trên chiến trường. Chiến tranh du kích trở thành cao trào diễn ra ở khắp các địa bàn từ thị xã Phủ Lý đến các vùng nông thôn trong tỉnh. Dân quân, du kích phối hợp với bộ đội chủ lực liên tục tấn công, vây hãm địch, buộc chúng phải tập trung co cụm quân để đối phó, hoặc ra sức tổ chức các cuộc hành quân càn quét, hòng cố giữ các chốt điểm, trục đường giao thông quan trọng. 

Tuy nhiên, chúng đã không thể thực hiện được âm mưu đó. Tuyến phòng thủ sông Đáy của địch bị phá vỡ từng mảng, các tuyến quốc lộ 1, đường 60 và địa bàn Phủ Lý bị cô lập. Thừa thắng, quân dân Hà Nam tranh thủ phát triển nhanh LLVT địa phương phối hợp với các Trung đoàn 46, 48 (Đại đoàn Đồng Bằng) thực hiện nhiều trận tập kích tiêu diệt hàng loạt đồn bốt trọng yếu trên các tuyến phòng thủ của địch như: Hưng Công, Cầu Sắt (Bình Lục); Phố Cà (Thanh Nguyên), Võ Giang (Thanh Thủy, Thanh Liêm), tiêu hao gây thiệt hại nặng lực lượng Âu Phi và ngụy quân của địch. LLVT các huyện phối hợp với Trung đoàn 48 phục kích chặn đánh quân địch ứng cứu ở các chốt chặn Mai Cầu (Thanh Nguyên), Trung Thứ (Thanh Thủy, Thanh Liêm), diệt 2 đại đội Âu Phi, 6 xe cóc, bắt sống một viên đại uý Pháp. Những thắng lợi liên tiếp của các đơn vị LLVT trong tỉnh phối hợp với bộ đội chủ lực trên chiến trường Hà Nam đã góp phần quan trọng cùng với quân và dân hai tỉnh Nam Định, Ninh Bình giành thắng lợi quyết định của Chiến dịch Quang Trung.

Tiếp tục chủ trương đẩy mạnh hoạt động phối thuộc với các đơn vị quân chủ lực, Tỉnh uỷ Hà Nam đề ra hai nhiệm vụ lớn trong chiến cuộc Đông Xuân 1953-1954 là: tiếp tục phát triển mạnh mẽ chiến tranh du kích, tiêu hao phần lớn sinh lực địch, mở rộng vùng tự do. Nhờ có sự phối thuộc chặt chẽ của một số đơn vị thuộc Đại đoàn Đồng Bằng nên các LLVT trong tỉnh càng đánh càng thắng, càng đánh càng mạnh. 

Cuối năm 1953, các đơn vị du kích trong tỉnh phối hợp bất ngờ tập kích gây thiệt hại nặng nề cho Binh đoàn số 5 của địch. Bộ đội huyện Duy Tiên cũng tiến hành nhiều trận tập kích nhỏ tiêu diệt 110 tên địch; du kích các xã Hoàng Đông, Tiên Nội, Trác Văn (Duy Tiên) đã táo bạo tổ chức chặn đánh tiểu đoàn Âu Phi, diệt 35 tên, phá huỷ một xe tăng địch. 

Tại Thanh Liêm, du kích Liêm Túc tấn công tiêu diệt 35 tên địch. Trên khắp các tuyến đường trong tỉnh, hàng trăm xe của địch bị bom mìn của du kích lật đổ, thiêu cháy. Nhiều đoạn đường giao thông bị phá hỏng và chia cắt nặng nề. Trên các tuyến đường sông, tàu chiến, ca nô địch cũng bị quân ta liên tiếp chặn đánh, tiêu diệt.

Chùa hang Gióng Lở, rừng Bồng Lạng, Thanh Nghị, Thanh Liêm nơi đặt chỉ huy sở Đại đoàn Đồng Bằng.  Ảnh: Đan Vũ

Phát huy những thắng lợi liên tiếp của Chiến dịch Đông Xuân 1953 - 1954 trong cả nước, bước sang năm 1954 LLVT Hà Nam tiếp tục sát cánh cùng các đơn vị trực thuộc Đại đoàn Đồng Bằng đã liên tục bao vây, tấn công những vị trí trọng yếu trên phòng tuyến sông Đáy của địch. Ngày 6/2/1954, LLVT Hà Nam tiêu diệt các vị trí chiến lược của địch tại Hoàng Đan, Kinh Thanh (phía đông nam Thanh Liêm, giáp Ninh Bình). Ngày 15/2/1954, LLVT Hà Nam đón đánh Binh đoàn số 4 của địch ở Phù Lão (Kim Bảng), diệt 400 tên. Quân địch ở Thanh Khê, Mai Cầu (Thanh Liêm) hoảng sợ bỏ chạy, 30 km tuyến phòng thủ sông Đáy từ Phủ Lý đi Ninh Bình của chúng bị phá vỡ từng mảng lớn. 

Chia lửa với chiến trường Điện Biên, càng gần đến thời điểm mở chiến dịch (3/1954), nhân dân và LLVT trong tỉnh cùng các đơn vị bộ đội chủ lực càng vây hãm, tấn công mạnh những khu địch đồn trú tập trung, khiến cho chúng ngày càng lâm vào thế bị động không thể tiếp viện cho đồng bọn ở Tây Bắc, Điện Biên. Trên mặt trận đường sông, tiếng súng phối thuộc của các thứ quân cũng liên tiếp nổ giòn, chặn đánh tàu chiến địch, không để chúng chuyển quân, vũ khí lên ứng cứu cho tập đoàn cứ điểm Điện Biên Phủ. 

Ngày 22/2/1954, "vua mìn" Trần Văn Chuông (quê Bình Nghĩa, Bình Lục) đã chỉ huy đơn vị chặn đánh tàu chiến địch trên sông Hồng (khu vực Từ Đài, Mộc Bắc, huyện Duy Tiên), bắn cháy một tàu chiến, bốn ca nô địch. Thừa thắng, kết hợp nội công, ngoại kích, quân ta tiêu diệt luôn vị trí Đồng Văn (Duy Tiên), bao vây bức rút vị trí Quế (Kim Bảng), tiêu diệt vị trí Kiện Khê (Thanh Liêm), bắt sống 216 tên. Thị xã Phủ Lý bị cô lập, địch phải vội vã điều hai binh đoàn về cố giữ đường giao thông Phủ Lý- Nam Định. Đêm 27/3/1954, vị trí chùa Ông (thuộc Tượng Lĩnh, Kim Bảng, vị trí cuối cùng của địch dọc phòng tuyến sông Đáy trên đất Hà Nam) đã bị tiêu diệt. 

Với chiến thắng này, LLVT Hà Nam đã phối hợp mở thông con đường vận chuyển người, vũ khí, lương thực của ta từ vùng đồng bằng Liên khu Ba lên Việt Bắc, phục vụ đắc lực cho chiến trường Điện Biên Phủ.

Tháng 5/1954, Chiến dịch Điện Biên Phủ thắng lợi hoàn toàn, buộc Pháp phải ký Hiệp định Giơnevơ lập lại hoà bình ở Đông Dương. Góp công lớn vào  thắng lợi lịch sử này, suốt những năm kháng chiến, đặc biệt là trong chiến cuộc Đông Xuân 1953 - 1954, LLVT và nhân dân Hà Nam sát cánh cùng quân dân các tỉnh vùng đồng bằng sông Hồng phối hợp với bộ đội chủ lực đã hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ “kháng chiến toàn dân, toàn diện", vừa chiến đấu, vừa phát triển LLVT, xây dựng hậu phương vững mạnh, chi viện đắc lực cho chiến trường trọng điểm Tây Bắc, Điện Biên./.