Có vị trí địa lý và điều kiện tự nhiên thuận lợi với dãy núi đá vôi trữ lượng lớn, Hà Nam là địa phương có ngành công nghiệp sản xuất xi măng phát triển. Bên cạnh những lợi ích kinh tế ngành này mang lại, vấn đề ô nhiễm môi trường đang đặt ra nhiều bài toán khó đối với địa phương này. Đặc biệt, quá trình sản xuất xi măng thải ra các chất thải rắn và lỏng như: Phế thải nhựa plastic, lốp xe thải, dầu thải, cặn dầu, dầu axit, dung môi hữu cơ, bùn, chất lỏng kiềm, đất nhiễm bẩn, tro, xỉ công nghiệp... với khối lượng lớn. Do đó, việc thu gom, xử lý các loại rác thải nguy hại này là việc làm cấp bách và yêu cầu bắt buộc đối với các công ty xi măng.
Theo quy trình xử lý chất thải, đơn vị sản xuất phải có dụng cụ chứa chắc chắn, có nắp đậy kín không để rò rỉ, tràn đổ, lưu trữ dưới nhà xưởng có mái che và đặt xa nguồn nước sinh hoạt, tách riêng từng loại không để chung với các chất thải thông thường, có nhãn mác rõ ràng để dễ phân biệt và nhận biết.
Trước đây, việc xử lý rác thải nguy hại kể trên tại công ty đảm bảo thực hiện theo quy trình xử lý, nhưng chỉ dừng lại ở việc thu gom, lưu giữ hàng năm tại kho, bãi rác thải của công ty. Đây chỉ là giải pháp tạm thời bởi vẫn bị ảnh hưởng đến môi trường. Bên cạnh đó, có những loại rác thải nguy hại bị phân hủy theo thời gian hoặc tương tác với các chất khác tạo thành một thể loại chất thải nguy hại khác. Điều đáng nói, hiện tỉnh Hà Nam chưa có nhà máy xử lý rác thải nguy hại nên công ty phải thu gom, vận chuyển đến địa phương khác để xử lý, gây tốn kém và mất an toàn cho môi trường.
Đứng trước vấn đề này, hàng năm Công ty Cổ phần Xi măng Vicem Bút Sơn luôn phát động phong trào sáng kiến cải tiến kỹ thuật, đặc biệt là cải thiện môi trường sản xuất. Năm 2009, nhóm tác giả Đinh Quang Dũng, Nguyễn Đình Thả và Trần Hữu Chí cùng nghiên cứu Đề tài “Lắp đặt hệ thống đốt rác thải nguy hại tại lò nung clinker.” Năm 2011, sau nhiều lần nghiên cứu và ứng dụng vào thực tiễn sản xuất, nhóm tác giả đã thành công và áp dụng đúng vào dịp công ty đưa dây chuyền 02 vào hoạt động, nâng tổng công suất lên 03 triệu tấn/năm.
Nhóm tác giả cho biết, nguyên lý hoạt động của hệ thống đốt rác thải nguy hại tại lò nung clinker dựa trên cơ sở lò nung clinker sẵn có, được lắp đặt ở vị trí thích hợp, nhiệt độ sơ cấp từ 1.150 độ C đến 1.200 độ C. Quá trình đốt chất thải không ảnh hưởng tới quá trình nung clinker. Đặc biệt, phương pháp này đảm bảo an toàn cho người lao động và thiết bị trong hệ thống lò nung. Ở nhiệt độ lò nung clinker, điôxin và furans bị triệt tiêu hoàn toàn không có khả năng tái tạo.
Trong phương pháp xử lý này, hệ thống xử lý có cấu tạo kín khít, không rò rỉ nhiệt độ làm ảnh hưởng đến công nghệ, thiết kế có van và hệ thống chốt đẩy có tác dụng chỉ khi đóng nắp cửa nạp mới mở được cửa tháo. Đây chính là điểm được hội đồng khoa học các cấp đánh giá cao. Đề tài đã đạt giải ba Cuộc thi “Sáng tạo khoa học và công nghệ Việt Nam năm 2011”.
Do tận dụng được nhiệt độ cao của lò nung clinker nên việc xử lý rác thải nguy hại theo phương pháp này tiết kiệm cho công ty trên 100 triệu đồng/năm. Điều quan trọng hơn, phương pháp xử lý rác thải nguy hại của Công ty Cổ phần Xi măng Vicem Bút Sơn đã loại bỏ được những nguy cơ gây ô nhiễm môi trường từ rác thải nguy hại./.
